İsveç Sinema Tarihi
İsveç sineması birçok beğenilen filmin yanı sıra, Victor Sjöström, Ingman Bergman, Roy Andersson, Lasse Hallström ve Lukas Moodysson gibi ünlü yönetmenleri sinema dünyasına kazandırmıştır. 20. yüzyılda İskandinavya’nın öne çıkan sinema sektörüdür.
Birinci Dünya Savaşı Sırasında ve Savaş Sonrasında İsveç Sineması
1911 yılında Kristianstad kentinden Lidingö kentine taşınan Svenska Biografteatern isimli stüdyo sayesinde İsveç sineması uluslararası şöhret elde etmeye başlamıştır. Sonraki on yıl içinde stüdyonun iki yıldız yönetmeni Victor Sjöström ve Mauritz Stiller birçok seçkin sessiz film yapmıştır. Yaptıkları en iyi sessiz filmler ise Nobel ödülü kazanmış olan Selam Lagerlöf isimli yazarın yapıtlarından esinlendikleri filmler olmuştur. Sjöström’ün en saygın filmleri çoğunlukla İsveç coğrafyasının şiirsel tanıtımından oluşmakta ve karakterler arası gelişen duygu yüklü bağlara yer vermektedir. Stiller, Greta Garbo isimli oyuncunun özellikle 1924 yıllı Gösta Berlings isminde yaptığı seri sayesinde ün kazanmasını sağlamıştır. Biografteatern stüdyosunda yapılan birçok sessiz film, sessiz film yapan Alman yönetmenlerin sesli film yapmalarına giden yolu oluşturmuştur. Bunun sebebi özellikle birinci dünya savaşında Almanya’nın Fransız, İngiliz ve Amerikan sinemalarında olan bitenden habersiz kalmasıydı.
Birinci dünya savaşı sonrasında Amerika Birleşik Devletlerinin hemen hemen tüm sektörlerde diğer ülkelere de açılmaya başlamasıyla İsveç sineması daha önce sektörün işine gelen birçok faydadan yararlanamamaya başlamış ve Avrupa’ya yaptığı film ithalatında düşüşler yaşamaya başlamıştır. Savaş esnasında artan talepler dolayısıyla Hollywood kendi yerel satışlarının yanı sıra, birçok Avrupa ülkesine yaptığı satışlarda da artış yaşamıştır. Avrupa’da yaşanan savaş esnasında ise savaş dolayısıyla birçok film stüdyosu faaliyet gösterememiştir. Savaş esnasında tarafsız kalan İsveç ise her ne kadar Avrupa’nın hemen hemen bütün ülkelerine film ithalatı yapabiliyor olsa da, Amerikan filmleri karşısında rekabete yenik düşmüştür. Savaş başlamadan önceki yıl olan 1913 yılında İsveç’te sinema sektöründe Amerika’nın payı %4 iken, bu oran 1919 yılında %80e yükselmiştir.
Amerikan filmleri ile mücadele edemeyerek yerel satışlardan da kar edemeyen İsveç sinema sektörü, yeni market stratejileri ve yeni içerikler geliştirmek zorunda kalmıştır. Bu dönemde İsveç’te çıkan yaygın bir düşünceye göre, sadece İsveç’in değil, tüm İskandinavya bölgesinin bir Amerikan film kolonisi olmasının önüne geçilmesi gerektiğiydi. Bu sebepten ötürü 1919 yılında kurulmuş olan Svensk Filmindustri, özellikle İsveç’te bir monopoli haline gelmiş ve markette yayınlanan filmler üzerinde söz hakkı elde etmeye başlamıştır. Bununla birlikte Avrupa’nın Amerikan film işgaline karşı gelmek düşüncesiyle de birçok Avrupa’lı stüdyoyu desteklemeye başlamış ve ortak filmlere imza atılmıştır. Dolayısıyla İsveç sinema sektörü yavaş yavaş Avrupa’da bulunan diğer sektörlere yardımcı olan bir sektör haline gelmiştir. Ancak stüdyonun karşısında olan bir diğer engel ise her ülkenin farklı kültüründen dolayı ortaya çıkan dinamizm ve yerli söylemler olmuştur.
Bu çerçevede tüm Avrupa’nın kültürlerinde en az bir ortaklık bulabildikleri Nordik hayat tarzından sahneler, İsveç yapımlarında yer almaya başlamıştır. Bununla birlikte Hollywood’u başarılı kılan kimi öğelerden de yararlanılarak İsveç filmleri yeni bir moderniteye sahip olmuştur. Ortaya çıkan bu yeni market sayesinde, yeni bir İsveç sineması oluşmuştur. Bu yeni İsveç sinemasının ağırlıklı olarak yer verdiği düşünce ise kozmopolitanizm olmuştur.
Günümüz
Birinci dünya savaşından günümüze kadar olan tarihi incelendiğinde İsveç sinemasında oldukça ünlü aktör ve yönetmenlerin olduğu rahatça görülmektedir. İsveç sinemasından bu kadar ünlü isimlerin çıkmasının sebebi, yukarıda da değinildiği gibi diğer Avrupa ülkeleri ile birlikte ortak yapımlarda bulunulmasıdır. Dolayısıyla isimler Avrupa genelinde ün kazanmakta, Avrupa genelinde ün kazanınca da Hollywood gibi sektörlere geçiş yapabilmelerine imkan tanınmaktadır. Son zamanlarda en ünlü İsveç filmi 2009 yılında yapılmış olan The Girl With the Dragon Tattoo olmuştur. Şu anda İsveç sinema sektöründe bir yıl içinde ortalama 20 film yapılmaktadır. Aynı zamanda Hollywood ve Bollywood kadar bilinmese de İsveç Trollywood adı altında bir film stüdyosu birliğine ev sahipliği yapmaktadır.
